تأثیر تلقیح تلفیقی جدایه های سینوریزوبیوم و باکتری های ریزوسفری رشد گیاه بر گرهزایی و رشد یونجه تحت تنش خشکی

نیتروژن یکی از مهم‏ترین عناصر غذایی در گیاهان است که کمبود آن در خاک از عوامل اصلی محدود کننده‏ رشد گیاهان می‏باشد. این در حالیست که در حدود 78 درصد از گاز موجود در اتمسفر، گاز مولکولی نیتروژن بوده که به صورت مستقیم برای گیاهان قابل جذب نمی‏باشد. یکی از مهم‏ترین راه‏های تثبیت نیتروژن موجود در اتمسفر، برقراری همزیستی بین گیاهان لگوم و باکتری‏های ریزوبیوم می‏باشد. کودپاشی مراتع به‏خصوص در مناطق خشک و نیمه‏خشک که همواره با عامل محدود کننده‏ رطوبت مواجه است، موجب می‏گردد تا مقدار کمی از این کودها مورد استفاده قرار گیرد و از طرفی ضمن تحمیل هزینه‏های سنگین موجب آلودگی محیط زیست شوند. در تحقیق حاضر، به منظور بررسی کارایی جدایه‏های سینوریزوبیوم در همزیستی با گیاه یونجه در یک آزمون گلخانه‏ای تأثیر 32 جدایه سینوریزوبیوم همراه با دو تیمار شاهد یکی مثبت (بدون تلقیح با کود نیتراتی) و دیگری منفی (بدون تلقیح و بدون کود نیتراتی) بر وزن تر و خشک اندام هوایی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد جدایه‏های sr8، sr14، sr15، sr26، sr42،sr51 ، sr52 و sr75 همزیستی خیلی موثری با گیاه یونجه ایجاد کردند. بر اساس نتایج مربوط به ارزیابی فاکتور موثر بودن همزیستی، 2 جدایه sr15)و (sr42 از بین 32 جدایه‏ سینوریزوبیوم انتخاب و در یک آزمون گلخانه‏ای تأثیر کاربرد تلفیقی این جدایه‏ها با باکتری‏های pgpr p52)و (p9بر شاخص‏های رشد و جذب عناصر غذایی تحت تأثیر سطوح مختلف خشکی (70،50 و 30 درصد رطوبت ظرفیت زراعی) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که جدایه‏های سینوریزوبیوم بر وزن خشک اندام هوایی، باکتری‏های pgpr بر وزن خشک اندام هوایی و تعداد گره و هم‏چنین اثر متقابل باکتری‏های pgpr و تنش خشکی بر وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه و تعداد گره اثر معنی‏داری نشان دادند. در مورد جذب عناصر غذایی، جدایه‏های سینوریزوبیوم تنها بر جذب منیزیم اندام هوایی اثر معنی‏داری داشتند لیکن تأثیر باکتری‏های pgpr بر جذب عناصر نیتروژن، کلسیم، منیزیم و پتاسیم و اثر متقابل جدایه‏های سینوریزوبیوم و باکتری‏های pgpr بر جذب آهن اندام هوایی معنی‏دار شد. هم‏چنین اثر متقابل جدایه‏های سینوریزوبیوم و تنش خشکی بر جذب آهن و فسفر اندام هوایی و باکتری‏های pgpr و تنش خشکی بر جذب آهن، مس، نیتروژن و منیزیم اندام هوایی معنی‏دار گردید. هم‏چنین نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی مقادیر شاخص‏های رشد و جذب عناصر غذایی به‏طور معنی‏داری کاهش یافت.